«نیم قرن با اقتصاد ایران» به سال چهارم رسید. ما در این بخش تلاش میکنیم روندهای اقتصاد ایران و جهان را بهصورت گذرا و در میان اخبار و گزارشهای منتشرشده در مطبوعات مرور کنیم:
بررسی روندی موضوعات و اخبار اقتصادی کمک میکند تا درک درستی از وضع امروزمان در حوزه اقتصادی داشته باشیم.در این بررسی تاریخی برخی موضوعات، نهادها و اشخاص به صورت خاص مورد بررسی قرار میگیرد تا مخاطب با مطالعه آنها به شناخت نسبی از اوضاع اقتصادی ایران دست یابد.
در سال 1402، اقتصادنیوز در نیمقرن با اقتصاد ایران با استفاده از اخبار و گزارشهای روزنامههای «اطلاعات» و «دنیای اقتصاد» هر روز روایتی اختصاصی از اقتصاد ایران و جهان در سالهای 1353، 1363، 1373، 1383 و 1393 تقدیم مخاطبان میشود.
27 تیر 1353؛ نرخ آب، برق و بنزین تغییر نمی کند
امیرعباس هویدا، نخستوزیر طی یک مصاحبه مطبوعاتی رادیو و تلویزیونی، برنامهها و تصمیمات همهجانبه دولت را در زمینه تامین رفاه هرچه بیشتر برای مردم و مبارزه با گرانی و حمایت مصرفکننده و ایجاد شرایطی که موجبات کاهش هزینه تولیدات داخلی و تعدیل سطح قیمتها را فراهم سازد، اعلام نمود.
نخستوزیر اظهار کرد در اجرای اوامر موکد شاهنشاه آریامهر در زمینه لزوم اتخاذ تدابیر موثری بهمنظور مقابله با آثار تورم شدید خارجی و ایجاد شرایطی که علیرغم تغییر هزینههای تولید موجبات تامین نیازمندیهای اساسی مردم را به قیمتهای مناسب فراهم آورد.
از طرف دولت مطالعات جامعی صورت گرفته و برنامههای تازهای در جهت کاهش هزینه زندگی و مبارزه با گرانی و توزیع عادلانه درآمدها و تامین رفاه بیشتر مردم و افزایش سریع سطح تولیدات داخلی و تامین مسکن تنظیم گردیده است.
این تصمیمات با توجه کامل به تحولات اخیر اقتصادی جهان، مسائل و مشکلات اقتصادی کشورهای صنعتی و تورم شدید و بیسابقه در سطح جهانی تهیه شده بهنحویکه ادامه رشد بسیار سریع و بینظیر اقتصادی کشور را که در سالجاری بیش از 40 درصد به قیمتهای ثابت برآورد میگردد، همراه با اجرای برنامههای وسیع رفاه اجتماعی که در صدر هدفهای انقلاب قرار دارد، میسر سازد.
هویدا همچنین اعلام کرد که قیمت آب و برق و مکالمات تلفنی داخلی و کرایه اتوبوس و راهآهن و همچنین قیمت نفت و مواد نفتی نیز در سطح فعلی تثبیت میگردد و سازمانهای مربوط از هرگونه افزایش قیمت در این موارد خودداری خواهند نمود.
نخستوزیر سپس گفت سیاست بازرگانی کشور در جهت عرضه بیشتر کالا و ایجاد رقابت سالم و نظارت دقیق بر قیمت کلیه کالاها کماکان ادامه خواهد داشت.
به این مناسبت واردات کالاهای متعددی از قبیل رادیو، تلویزیون، یخچال، بخاری، اجاق گاز که منوط به موافقت قبلی بود، آزاد اعلام میگردد. در عین حال برای کمک به کاهش هزینه تولید کارخانجات داخلی سازنده این کالاها سود بازرگانی آهن ورق مورد مصرف آنها که هر کیلو 1.5 تا سه ریال است، حذف می شود.
همچنین واردات انواع مخمل و پولیش که موکول به موافقت قبلی بوده، مجاز اعلام میگردد.
برای کاهش هزینههای ساختمانی نیز سود بازرگانی انواع آهنآلات اعم از تیرآهن، ناودانی، سپری، نبشی، میلگرد و مفتول به تفاوت از 50 دینار تا دو ریال در هر کیلو کاهش مییابد.
هویدا همچنین بیان کرد: در اینجا لازم است یک نکته را تذکر دهم با سپردن کار مردم به مردم و دادن اختیارات قانونی به اصناف برای تعدیل و حفظ قیمتها اقداماتی شده بود که دولت از این اقدامات راضی نیست. انتظار داشتیم که بهتر و قویتر عمل شود که نشد.
من رسما اعلام میکنم دولت به اصناف در سطح کشور یک ماه وقت میدهد تا با یک طرز کار جدید و با عزم راسختری اقدام نمایند. چنانچه در عرض یک ماه چنین اقدامی نشود، دولت با استفاده از قانون تنظیم و توزیع کالاهای مورداحتیاج عموم و مجازات محتکران و گرانفروشان از پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه استدعا خواهد کرد که اجازه فرمایند مطابق ماده یک و چهار قانون مذکور رسیدگی به جرائم مذکور در تمام کشور یا در مناطقی که تعیین خواهیم کرد، با تصویب شاهنشاه به دادگاههای بدوی و تجدیدنظر نظامی واگذار گردد تا نظم بهتری در این کار داشته باشیم.
سوال دیگر خبرنگار در مورد تورم و آثار منفی آن بود. نخستوزیر پاسخ داد تورم از همه جهات آن مورد ارزیابی و کنترل ماست. قسمت اعظم تورم موجود و حتی آینده مربوط به تورم خارجی است. در این مورد تدابیری از طرف دولت اتخاذ شده که بتوانیم آن را مهار کنیم. در مورد سهم داخلی نگرانی وجود ندارد.
مذاکرات ایران و افغانستان برای احداث سد هیرمند
یک هیات اقتصادی ایران برای انجام گفتوگوهای مقدماتی در تعیین رئوس همکاریهای آینده ایران و افغانستان هفته آینده رهسپار کابل خواهد شد.
محمود نمازی، سفیر افغانستان در تهران همچنین فاش کرد که بین مقامات ایران و افغانستان گفتوگوهای مقدماتی پیرامون ایجاد یک سد بر روی رودخانه هیرمند انجامشده و اظهار امیدواری کرد که دنباله این مذاکرات که به مسائل فنی این طرح خواهد پرداخت، در آینده هرچه زودتر بین مقامات دو کشور دنبال شود.
مذاکرات ایران و افغانستان در احداث سد مورد اشاره بر روی رودخانه هیرمند در شرایطی انجام شده که دولت جدید افغانستان نظر رسمی خود را نسبت به قرارداد تقسیم آب رود هیرمند که در اسفند سال 51 میان دولت ایران و دولت سابق کابل به امضا رسید، اعلام نداشته است. اما چنین به نظر میرسد که تهران و کابل این موضوع را «مسالهای» در راه توسعه همکاریهای دو کشور تلقی نمیکنند.
ایران 580 میلیون دلار به پاکستان وام میدهد
ایران علاقهمندی خود را به مشارکت در 10 پروژه بزرگ اقتصادی و صنعتی با پاکستان اعلام داشت.
همزمان با اعلام مجدد این آمادگی در تهران و اسلامآباد فاش شد که ایران وامی به مبلغ 580 میلیون دلار برای رفع نیازهای عمرانی و کمک به حفظ موازنه پرداخت های پاکستان به آن کشور میدهد.
قرارداد مربوط به اعطای این وام روز 22 خرداد به امضا رسید.
متن اعلامیهای که در زمینه توافقهای ایران و پاکستان انتشار یافت، بدین شرح است:
طی مذاکراتی که در فروردین 1353 بین اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و جناب آقای ذوالفقار علی بوتو، نخستوزیر پاکستان در جزیره کیش صورت گرفت، اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر مشکلات اقتصادی پاکستان را که ناشی از محدودیت منابع مالی خارجی است، با همدردی موردتوجه قرار دادند و آمادگی دولت شاهنشاهی ایران را در زمینه کمک به پاکستان جهت مقابله با اینگونه مشکلات از طریق اعطای وام با شرایط خاص و بهطور دوستانه ابراز فرمودند.
برای این منظور شاهنشاه آریامهر مقرر فرمودند که وامی معادل 580 میلیون دلار آمریکایی جهت رفع احتیاجات عمرانی و کمک به موازنه پرداختهای پاکستان طی مدت 3 سال در اختیار آن کشور قرار گیرد.
این سرمایهگذاریها در زمینههای زیر خواهد بود:
1- احداث کارخانههای نساجی در پاکستان با ظرفیت کل 100 هزار دوک
2- ایجاد کارخانه سیمان در بلوچستان پاکستان با ظرفیت هزار تن متریک در روز
3- تاسیس مجتمع کشت و صنعت در پاکستان
4- ایجاد مجتمع مشترک کشت و صنعت جهت کشت و تولید کنف در ایران
5- ایجاد کارخانه تولیدی کائوچوی مصنوعی به عنوان بخشی از صنعت پتروشیمی در ایران
6- احداث پالایشگاه صادراتی نفت در ایران
7- تاسیس دانشکده پزشکی و دانشکده فنی در بلوچستان پاکستان
27 تیر 1373؛ اعلام شرایط و نحوه واگذاری واحدهای مسکن اجتماعی
شرایط استفاده از مسکن اجتماعی در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک اعلام شد.
براساس دستورالعملی که به تصویب وزیر مسکن و شهرسازی رسیده است، تاهل، داشتن حداکثر 40 سال سن و دارا بودن حساب در صندوق پسانداز مسکن از شرایط اولیه واگذاری این نوع مسکن محسوب میشود. همچنین متقاضیانی که تابع قانون استخدام کشوری قانون کار و تامین اجتماعی هستند، باید دارای حداکثر 170 هزار ریال حقوق ماهانه باشند. نداشتن سابقه مالکیت زمین یا واحد مسکونی شهری از تاریخ 27 اسفند 1360 به بعد نیز برای متقاضیان الزامی است.
در صورتی که تعداد متقاضیان واجد شرایط عمومی از تعداد واحدهای قابل عرضه در هر مرحله بیشتر باشد، متقاضیان به تعداد واحدهای قابل عرضه از بین دارندگان بیشترین امتیاز طبق مقررات صندوق، انتخاب خواهند شد.
گفتنی است طبق برنامه پنجساله دوم، مسکن اجتماعی که عمدتا مترتب بر اهداف اجتماعی و براساس حداقلهای قابلقبول احداث میشود، بیشتر برای استفاده زوجهای جوان، اقشار کمدرآمد، خانوارهای بدون سرپرست و سایر موارد مشابه که توان خرید یا توانایی تامین مسکن متناسب در بازار را ندارند، در نظر گرفته میشود.
27 تیر 1383؛ قطعات بنز سواری تولید داخل نمیشود
قرارداد تولید بنز از سرمایهگذاری مشترک در تولید به مونتاژ قطعات بهصورت فولسیکیدی (CKD) تغییر کرد.
خودرو بنز سواری که قرار بود با سرمایهگذاری 49 درصد طرف آلمانی و 51 درصد شرکت ایران خودرو دیزل در ایران تولید شود، به قرارداد تولید تحت کلاس فول CKD طبق آخرین نظر مدیران دایملر کرایسلر تغییر کرده است.
البته هنوز شرکت بنز قصد سرمایهگذاری در خدمات پس از فروش به اندازه 51 درصد طرف آلمانی و 49 درصد طرف ایرانی را خواهد داشت.
مدیران بنز که ظاهرا تولید خودروی سواری خود را در ایران چندان مهم نمیداند، تصمیم گرفتهاند در خارج از فضای ایرانخودرو دیزل و نزدیکی کرج کارخانهای را برای تولید خودرو تاسیس کنند. نام شرکت تولیدکننده بنز نیز «تاپخودرو» خواهد بود.
منابع آگاه فشار شرکت کرایسلر آمریکا و بعضی از موارد سیاسی بهوجودآمده بین ایران و آلمان را در تغییر نوع قرارداد موثر میدانند.
گفته میشود، در چند هفته آینده هیاتی از ایران برای امضای قرارداد به آلمان سفر خواهند کرد. البته شایعاتی از تعویق امضای این قرارداد نیز شنیده میشود.
مدلهای درنظرگرفتهشده برای تولید در ابتدا تنها بنز 320E کلاس به تیراژ 5 هزار دستگاه خواهد بود.